ขั้นตอนแรกของการทำรั้วบ้าน นั่นคือการหาแนวรั้วของที่ดินและเรามักจะได้ยินคำว่า หลักหมุดที่ดิน กันบ่อยๆ เมื่อรั้วของเราอยู่ติดกับที่ดินเพื่อนบ้าน หรือติดกับถนนสาธารณะ เราจะวางแนวรั้วได้อย่างไรบ้าง? ต้องดูหลักหมุดที่ดินเป็นสิ่งสำคัญ วันเอ็มคอนกรีต จึงได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ หมุดที่ดิน ให้ได้รู้จักกันมากยิ่งขึ้น พร้อมทั้งปัญหาที่มักพบเจอได้บ่อยคือหลักหมุดที่ดินเคลื่อน หรือถูกแอบย้ายจากบุคคลอื่น

หลักหมุดที่ดิน คืออะไร?
    หลักหมุดที่ดิน หรือ หลักเขตที่ดิน เป็นหมุดที่เป็นหลักฐาน โดยทำเอาไว้จากเจ้าพนักงานที่ดิน เพื่อการรังวัดที่ดิน มีลักษณะเป็นก้อนคอนกรีตเสริมเหล็กกลมๆ ทรงกระบอกมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 8 ซม. ความยาว 30 ซม. โดยในหลักหมุดนั้นจะมีรายละเอียดระบุเอาไว้
- จุดศูนย์กลางหลักคือ หมายเลขที่ดิน และมีอักษรไทยกำกับด้านบน
- ใต้จุดศูนย์กลาง จะมีเลขอาราบิก คือ เลขประจำหลักเขต 4 ตำแหน่ง อยู่ในวงกลม
- เหนือวงกลมจะมี ภาษาไทย คำว่า “หลักเขตที่ดิน” และด้านล่างวงกลม จะมี อักษร จังหวัด เป็นตัวย่อ

การวางแนวรั้วกับหมุดที่ดิน แบ่งเป็น 2 กรณี
กรณีที่1:  แนวรั้วอยู่ติดกับพื้นที่เพื่อนบ้าน ก่อนทำแนวรั้วควรแจ้งให้เพื่อนบ้านทราบว่าจะทำการสร้างรั้ว และมีการพูดคุยเรื่องแนวรั้ว ว่าจะสามารถทำรั้วผ่ากลางหลักหมุดที่ดินได้หรือไม่? โดยต้องได้รับการยินยอมจากเพื่อนบ้านก่อนเท่านั้น เพราะโดยทั่วไปแล้ว การทำรั้วบ้านที่ติดกันหากมีการตกลงกันได้ จะสามารถทำรั้วผ่ากลางหมุดที่ดินได้ โดยให้ระยะกึ่งกลางของรั้วอยู่ตรงกึ่งกลางหมุดที่ดินพอดี
กรณีที่2: แนวรั้วอยู่ติดกับถนนสาธารณะ กรณีนี้จะไม่สามารถทำรั้วผ่ากลางหมุดได้ ต้องมีระยะร่นของแนวรั้วจากถนน หรือ ที่ดินสาธารณะ โดยขอบรั้วบ้านด้านในจะต้องอยู่ทางฝั่งพื้นที่ของตนเอง และขอบรั้วบ้านด้านนอกจะอยู่ติดกับหลักหมุดที่ดิน  ขอบรั้วบ้านด้านนอกจะต้องไม่เลยหลักหมุดออกไป เพราะหากทำรั้วไปแล้ว มีพนักงานที่ดินมาตรวจพบในภายหลัง ก็ถือว่ามีความผิดและต้องทำการรื้อรั้วและถอยกลับเข้าไป

เคลื่อนย้ายหมุดที่ดินทำได้หรือไม่?
    บ่อยครั้งมักเจอปัญหาหมุดที่ดินหาย ถูกเคลื่อนย้าย หรือหาไม่เจอ เนื่องจากถูกเพื่อนบ้านหรือบุคคลอื่นแอบเคลื่อนย้าย ซึ่งข้อเท็จจริงแล้วไม่สามารถทำได้เพราะมีความผิดทางกฏหมายและเป็นคดีอาญา ตามประมวลกฎหมายที่ดิน โดยมีบทลงโทษดังนี้

    มาตรา 67 เมื่อพนักงานเจ้าหน้าที่ได้จัดทำหลักหมายเขตที่ดิน หรือได้สร้างหมุดหลักฐานเพื่อการแผนที่ลงไว้ในที่ใด ห้ามมิให้ผู้หนึ่ง ผู้ใดนอกจากพนักงานเจ้าหน้าที่ทำลายดัดแปลง เคลื่อนย้ายถอดถอน หลักหมายเขตหรือหมุดหลักฐานเพื่อการแผนที่นั้นไปจากที่เดิม เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานที่ดิน

มาตรา 109 ผู้ใดฝ่าฝืน หรือไม่ปฏิบัติตาม มาตรา 67 มีความผิดต้องระวางโทษปรับไม่เกินสองพันบาท หรือจำคุกไม่เกินสามเดือน หรือทั้งปรับทั้งจำ

    ดังนั้นแล้ว ก่อนคิดจะทำ รั้วบ้าน ต้องมีความข้อมูลเกี่ยวกับหลักหมุดที่ดิน การวางแนวรั้ว เพื่อให้สามารถตรวจสอบและพูดคุยกับช่างก่อสร้าง พูดคุยกับเพื่อนบ้านได้อย่างชัดเจน และไม่ก่อให้เกิดปัญหาตามมาในภายหลัง ที่สำคัญไม่เสี่ยงมีความผิดทางกฏหมายโดยไม่รู้ตัว กรณีที่เคลื่อนย้ายหมุดที่ดินเพราะบางครั้งสิ่งที่คิดว่าเล็กน้อยอาจจะเป็นกลายความผิดและมีบทลงโทษที่หนักแบบคาดไม่ถึงเลยก็ได้